Jazda wielotonowymi ciężarówkami to zadanie wymagające ciągłego skupienia i umiejętności przewidywania zachowań innych uczestników ruchu. Z tego też powodu czas pracy i jazdy kierowcy zawodowego podlega na terenie Unii Europejskiej ścisłym ograniczeniom. Ma to zapewnić najwyższy poziom bezpieczeństwa na drogach całej Wspólnoty.
Czas pracy i jazdy kierowcy zawodowego. Ile wynoszą normy europejskie?
Nim przejdziemy do konkretów, warto byłoby wyjaśnić, co zawiera się w czasie pracy kierowcy zawodowego. Zgodnie z brzmieniem przepisów zawartych w ustawie o czasie pracy kierowców, jest to okres między rozpoczęciem a zakończeniem wszystkich czynności związanych z wykonywaniem przewozu drogowego, do których zaliczamy:
- prowadzenie i obsługę codzienną pojazdu oraz przyczepy,
- załadunek i rozładunek (kierowca nie musi ich wykonywać samodzielnie, może jedynie nadzorować cały proces),
- oczekiwanie na rozładunek i załadunek,
- utrzymywanie czystości w pojeździe,
- prace administracyjne i spedycyjne związane z przewozem towarów,
- 15-minutową, ustawową przerwę w godzinach pracy.
Czas pracy i jazdy kierowcy zawodowego nie obejmuje z kolei:
- dyżurów,
- nieusprawiedliwionych postojów na trasie,
- nieprzerwanego dobowego odpoczynku.
Zgodnie z ustawą czas pracy powinien wynosić nie więcej niż 9 godzin na dobę lub nie więcej jak 56 godzin pracy w pięciodniowym tygodniu roboczym (i nie więcej jak 90 godzin w ciągu dwóch następujących po sobie tygodni roboczych). Każde działanie kwalifikujące się jako praca kierowcy, lecz wykraczające czasowo poza powyższy limit, liczone jest jako nadgodziny.
Odpoczynek kierowcy zawodowego
Znamy już dokładnie długość czasu pracy i jazdy kierowcy zawodowego. Teraz pora przedstawić informacje na temat obowiązkowych przerw, jakie należą mu się w ramach wykonywanych obowiązków. Zgodnie z przepisami kierowcom zawodowym przysługuje przerwa w czasie dnia pracy, przerwa dobowa oraz tygodniowa.
- Przerwa w czasie dnia pracy przysługuje po 4,5 godziny pracy i wynosi 45 minut. Może być dzielona na dwie części (najpierw 15, następnie 30 minut).
- Przerwa dobowa to co najmniej 11 godzin odpoczynku (może być dzielona na dwie części: 9 i 3 godziny). Kierowca może ją spędzić poza pojazdem, jak i w kabinie, pod warunkiem, że pojazd znajduje się na postoju, a sama kabina wyposażona jest w miejsce do spania.
- Przerwa tygodniowa przysługuje po szóstym, 24-godzinnym okresie, licząc od dnia zakończenia poprzedniej przerwy tygodniowej. Jej czas trwania wynosi 45 godzin, może być w wyjątkowych sytuacjach skrócona do 24 godzin, ale musi to zostać zrekompensowane przez dodatkowy odpoczynek (niewliczony w ramy pozostałych przerw) w wymiarze skróconego czasu pracy. Z zastrzeżeniem, że jednorazowo taka dodatkowa przerwa musi trwać co najmniej 9 godzin.
Czas pracy kierowcy zawodowego w praktyce – sytuacje wyjątkowe
Powyższe zasady dotyczące czasu pracy kierowców prezentują podstawowe zasady wynikające z treści ustawy. Oprócz tego dodatkowe przepisy wprowadzają również wyjątkowe sytuacje, gdy czas pracy kierowcy zawodowego lub długość jego przerwy mogą zostać w razie potrzeby zmodyfikowane. Przykładowo:
- istnieje możliwość skrócenia przerwy dobowej: zgodnie z rozporządzeniem 561/2006/WE możliwe jest skrócenie przerwy dobowej z 11 do min. 9 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Może się to odbyć maksymalnie 3 razy między dwiema przerwami tygodniowymi,
- istnieje możliwość wydłużenia czasu pracy: w razie potrzeby, kierowca może spędzić na prowadzeniu pojazdu (oraz innych czynnościach okołoprzewozowych) maksymalnie 10 godzin w ciągu doby, nie częściej 2 razy w tygodniu (musi to wciąż następować przy zachowaniu maksymalnie 56 godzin pracy w tygodniu roboczym i 90 godzin pracy w dwóch następujących po sobie tygodniach).
Jak ewidencjonować czas pracy i jazdy kierowcy zawodowego?
Pracodawca, zgodnie z przytoczoną wyżej ustawą, ma obowiązek ewidencjonowania czasu pracy kierowców, aby w razie ewentualnej kontroli mógł wykazać jego zgodność z przyjętymi normami. Ewidencję czasu pracy kierowcy prowadzić można na dwa sposoby: przy pomocy wydruków lub plików z cyfrowego tachografu i karty kierowcy lub dzięki ręcznym zapisom kierowcy wykonywanym wyłącznie w razie awarii tachografu.
Taką ewidencję pracodawca powinien przechowywać przez 3 lata i udostępniać ją na każde życzenie zarówno kierowcy, jak i organów uprawnionych do kontroli.
